STEM
Stemproblemen

Het is niet mogelijk om op deze voorlichtingspagina alle details van stemproblemen te beschrijven

Keel

Stemgeluid ontstaat door het tegen elkaar spannen van de stembanden of stemplooien waardoor de uitgeademde lucht in trilling gebracht wordt. Deze stembandtrillingen kunnen door spierbewegingen van strottenhoofdspieren de spanning van de stembanden veranderen en zo ook bv de toonhoogte van het geluid veranderen. Uiteraard is hier niet enkel het strottenhoofd van belang. Het stemgeluid wordt omgezet in verschillende klanken door bewegingen van de lippen, tong, gehemelte en keel.

Bij problemen kan er heesheid (dysfonie) voorkomen. De stem kan anders klinken of zelfs helemaal weg zijn (afonie). Dit kan te wijten zijn aan functionele problemen (overbelasting) of goedaardige en soms kwaadaardige cystes of gezwellen (zie onder).

Onderzoek

Uw NKO-arts bekijkt via een flexibel fiberoptiek via de neus of via starre endoscopie (laryngoscopie) uw stembanden. Dit onderzoek wordt goed verdragen en kan direct tijdens de consultatie zonder verdoving gebeuren. Soms wordt wel verdovende keelspray gebruikt om de ‘braakreflex’ te onderdrukken en in dit geval kan u best tot een uurtje na het onderzoek voorzichtig zijn om zich niet te verslikken. Voor de stembandtrillingen te bekijken gebruiken we een stroboscoop: met korte lichtflitsen kunnen we de bewegingen soms beter in beeld brengen

Oorzaken

Infectie (laryngitis), ontsteking, irritatie

Vele mensen maken heesheid door in kader van banale bovenste luchtweginfectie of verkoudheid. Meestal is dit viraal (veroorzaakt door virussen) maar ook bij een bacteriële infectie gaat dit vaak vanzelf voorbij. Bij ernstige of chronische infecties of bij andere infectiebronnen (bv heesheid doordat bij sinusitis de slijmen naar de keel lopen) kan een medicamenteuze behandeling noodzakelijk zijn. Is de heesheid minder opvallend en meer chronisch kan dit berusten op blootstelling aan irriterende gassen/dampen (roken, alcohol,..) maar ook op basis van allergie of chronische HPV-strottenhoofdinfectie (stembandwratjes) of laryngopharyngeale reflux (de ‘hoge’ of zogenaamde keelreflux: terugvloei van maagzuur tot strottenhoofd/keel/luchtpijn).

Foutief stemgebruik

Als de stem verkeerd gebruikt wordt (te gespannen, geforceerd, ..) kan dit leiden tot stemproblemen. De reden hiervan is niet altijd te achterhalen. We werken samen met logopedisten voor de vaststellingen (stemtechnisch onderzoek) en de behandeling hiervan. De stem kan vaak verbeterd worden door oefeningen (logopedische therapie). Onjuist stemgebruik kan stembandknobbels (stembandnoduli) veroorzaken wat nog iets anders is dan een stembandpoliep. Zelden is een ingreep nodig: zie fonochirurgie

Nota: Stemproblemen bij kinderen berusten bijna altijd op foutief stemgebruik. Behandeling (bij bv stembandknobbeltjes) is logopedisch. Zeer zelden speelt HPV-infectie een rol. 

Stembandverlamming

Hierdoor kunnen de stembanden niet meer goed bij elkaar komen. Dit kan erg zelden voorkomen bij operatie in de hals (bv schilklierchrirurgie) doordat de zenuw geraakt wordt maar dit kan ook zonder duidelijk oorzaak gebeuren. In dit geval proberen we de oorzaak te zoeken en afhankelijk van het verhaal dient ook beeldvorming van de hals en thorax te gebeuren. Stembandverlamming kan spontaan genezen of de stem kan met logopedie verbeterd worden. Zo nodig kan via operatie de stemband naar een gunstigere positie gezet worden (medialisatie thyroplastiek).

Kanker

Kanker van de stemband is een zeldzame aandoening komt vooral voor bij oudere mannen die veel roken (zeker in combinatie met alcohol) en is meestal goed te genezen in een vroeg stadium. Bij twijfel zal via kijkoperatie onder narcose (meer informatie: directe laryngoscopie) een verdacht stukje weefsel van de stemband worden genomen om verder te laten onderzoeken door de anatoom-patholoog om kwaadaardige gezwelvorming uit te sluiten

Psychogeen, emotioneel, stress

De stem noemen ze soms de ‘spiegel van de ziel’. Emotie kan er bv voor zorgen dat bij te hoge spierspanning een verkeerd of afwezig stemgebruik zich voordoet. Er kan niet altijd een duidelijk oorzaak gevonden worden.